Maritieme geschiedenis en stamboom DE GROOT

 

 

Hollandse Handelshuizen in Archangel en Moskou


Restant van een 17de eeuws Handelshuis in Archangel
(foto uit 2007 door Jos Otten)



 

Wetenschappelijk onderzoek

De handel via Archangel blijkt reeds goed te zijn onderzocht en beschreven. Het CBG meldt onder andere:

Historie
Tot 1583 beschikte Rusland met Narva in het huidige Estland over een ijsvrije haven aan de Oostzee. Tijdens de Eerste Noordse Oorlog (1558-1582) verloor Rusland echter de controle over Narva en zag het zich genoodzaakt om uit te zien naar een alternatief. Dit werd Archangel aan de Witte Zee, dat gesticht werd in 1583. Archangel werd in korte tijd de belangrijkste haven voor handel tussen Rusland en West-Europa.
De Ruslandhandel vanuit het westen was van oudsher in handen van Zuidelijke Nederlanders. Met de val van Antwerpen (1585) vertrokken de leidende Antwerpse handelaren naar Amsterdam. Vanuit Amsterdam wisten de gewezen Antwerpenaren de controle over de Ruslandhandel te bestendigen, maar nu dus op Archangel.

Database
Op de website van Huygens ING is een database met betrekking tot de Archangelvaart beschikbaar gekomen.
Kooplieden die goederen naar Archangel wilden vervoeren, charterden doorgaans een schip in Amsterdam en legden dit vast bij de notaris. Ruim 3000 van deze contracten en circa 1600 andere soorten akten met betrekking tot de Ruslandvaart in de vroegmoderne tijd zijn nu toegankelijk via deze website.
De gegevens zijn oorspronkelijk in het Stadsarchief Amsterdam verzameld door Piet de Buck (1931-1999), docent aan de Universiteit Leiden. De afgelopen jaren zijn ze bij het Huygens ING omgewerkt tot een digitale database. De database, die in eerste instantie is bedoeld voor onderzoekers en studenten, is vanwege het grote aantal persoonsnamen ook relevant zijn voor genealogen. In de database gegevens over schip, schipper, handelaar, lading, haven van vertrek en haven van bestemming.


Verder vermeldt het CBG op een ander blog:

Nederlandse kolonie in Archangel
Een relatief klein aantal Nederlanders was metterwoon in Archangel gevestigd en vormde daar een Nederlandse kolonie. Deze kolonie kwam in de loop van de eerste helft van de zeventiende eeuw tot stand en vervulde een essentiële functie in het handelssysteem. De leden ervan onderhielden relaties met Russische leveranciers en afnemers en investeerden tijd en moeite in het verkrijgen van licenties en privileges van de Russische autoriteiten. Tijdens de lange Russische winter lieten ze uit het immense achterland goederen aanvoeren over de bevroren rivieren. Ze dreven niet alleen voor eigen rekening handel, maar traden ook op als agenten voor Nederlandse handelshuizen die zelf niemand in Archangel hadden wonen. Daardoor vervulden ze voor de handel als geheel een zeer belangrijke rol. Er woonden ook Nederlandse kooplieden in Moskou. Zij reisden zomers naar de jaarmarkt van Archangel. De omvang van de Nederlandse kolonie in Archangel is niet bekend, maar globale schattingen komen uit op een paar honderd personen.

Netwerken van ondernemersfamilies binnen bedrijfstakken
Waardoor wordt het optreden van de familienetwerken onder de Nederlandse ondernemers te Archangel verklaard? Natuurlijk, Archangel lag ver weg van andere plaatsen waar potentiële huwelijkspartners woonden, en huwelijken met Russische partners waren door de culturele en religieuze verschillen in de zeventiende en de achttiende eeuw nauwelijks denkbaar. Als gevolg daarvan werd de partnerkeuze beperkt. Anderzijds waren er wel degelijk mogelijkheden een huwelijkspartner in Nederland te vinden.

De Archangelaar Barts trouwde, zoals vermeld, met een Amsterdamse, en hij zal wel niet de enige geweest zijn. Er was immers een permanente en omvangrijke briefwisseling tussen de Nederlandse ondernemers in Archangel en in Nederland, Amsterdam vooral; en jaarlijks voeren Nederlandse schepen tussen Amsterdam en Archangel heen en weer. Er was genoeg gelegenheid de Nederlandse huwelijksmarkt te betreden. Vóór de romantiek was het gebruikelijk dat eerste huwelijken door de ouders en latere huwelijken door de partners zelf beklonken werden.

De huwelijkspartnerkeuze lijkt dan ook aan meer en waarschijnlijk heviger krachten bloot te hebben gestaan dan aan sociale en geografische isolatie alleen. Dit wordt geïndiceerd door het feit dat ook in minder afgelegen oorden de hoge frequentie van familiebetrekkingen tussen de ondernemers binnen een bepaalde bedrijfstak in het oog springen.

Een aantal families wordt opgenoemd, met de volgende opmerking: De opsomming van deze familienetwerken is niet uitputtend. Nader onderzoek zal veel meer onderlinge familiebetrekkingen aan het licht brengen. In de bijlage liggen de aanknopingspunten voor dergelijk onderzoek voor het grijpen. Wat te denken van Steffen Elout en de weduwe Steffen Elout; van George, Steffen en Laurens Gaarland en de weduwe Laurens Gaarland; van Jan, Steffen en Wouter de Jongh en de weduwe Cornelis de Jongh; van Abraham, Michael en J. Kintsius en Abraham Kintsius Isaacsz.?


NEDERLANDSE (EN ENKELE ANDERE BUITENLANDSE) KOOPLIEDEN TE ARCHANGEL
(auteur J.W. Veluwenkamp)

Naam

Jaren 1720

Jaren 1730

Jaren 1740
Laurens Gaarland
1737*
de weduwe Laurens Gaarland
1737
C. J. Germershuysen
'33-'37
Johannes Habdag
1724
Hagendoorn
1741
Steven Hagedoorn
1737
'41-'44
Volkert van Halm (37) (Hollander)
'42,'49
Simon Hoogkerk
1724
de weduwe Hendrik Houtman
1724
de weduwe Houtman en Van Lienen
1737
Hendrik van Jever
1724
Van Jever en Böckman
1741
Van Jever, Böckman en Comp.
1737
Boltenhagen (Hollanders)
   '41,'42
de weduwe Jan Jongbloed
1737
weduwe Cornelis de Jongh
 
1737
 
Jan de Jongh (38)
 
'33-'38
 
Steffen de Jongh (39)  
1737
 '41,'44,'
45,'49
Steffen & Wouter de Jongh
 
 
'42,'44
Wouter de Jongh
 
1737
 
Assueres van der Kaars
1724
Abraham Kintsius (40) (Hollander)
1737
'40-'42,
'44
Abraham Kintsius Isaacsz (41)
1737
1740
J. Kintsius
1734
Michael Kintsius (42)
1734,'38
'40-'45
Andrea Konkin (Hamburgse)     '41-42
Dirk van Lienen

1724
Cornelis Marchant

1724
Meyer & Sanders

1744

Naam

Jaren 1720

Jaren 1730

Jaren 1740
Ivan Ankerspern (Hamburger)
'41,'42
Bagman
'41
Christiaan Bagman (32)
'33-'38
'44-45,
'49
Bagman & Sperling
'41
Christiaan Bagman (Hollander) &Juri Sperling (Engelsman)
'41-42
Lodewijk Baken
'24
Matthijs Bars de Jonge
'24
Böckman
'41
Caspar Böckman
'41,'44
de weduwe Coenraad de Bos
1737
de weduwe de Bos en
Adam Puijteling
'41,'42
Rutger van Brienen (33) (Hamburger)
'40-45,'49
Casper
1741
N. Curtius (34)
   1740
Nicolaas Danser
1724
de weduwe Ivan Derksen**/***
1724 
 
de weduwe Reinhold Dikkinson
 
1737
 
Jan Diederik Dirks
1724
 
Carl Eekhout
 
1737 
Steffen Elout (Hollander)
1724 
1737
'41-42,'44 
de weduwe Steffen Elout
1737
Willem Emmerson (Engelsman
1742
Hans Peter Fölsch (Hamburger)
'41-42,'44
de weduwe Jan Henry Furst
1737
Gaarland
1741
George Gaarlandt (35) (Hollander)  
1737
41-42,
'44-45,'49
Steffen Gaarlandt
1737

 


 


32 GAAPA 6/103: brieven van de kerkeraad te Archangel aan de Directeuren van de Moscovische Handel
te Amsterdam, dd. 16/27-3-1733, 1/12-3-1734, 2/13-4-1736, 10/21-2-1737, 3/14-3-1738, 14/25-9-1744,
12/23-4-1745, 31-3-1749.
33 GAAPA 6/103: bijlage dd. 27-5-1740 bij brief van de kerkgemeente te Archangel aan de Directeuren
van de Moscovische Handel te Amsterdam dd. 6/17-6-1740; brief dd. 19/30-10-1743 van dominee Thienen
te Archangel aan de Directeuren van de Moscovische Handel te Amsterdam; brieven van de kerkeraad te
Archangel aan de Directeuren van de Moscovische Handel te Amsterdam, dd. 6/17-7-1744,11 -1 -1745,31 -
3-1749.
34 GAAPA 6/103: bijlage dd. 27-5-1740 bij brief van de kerkgemeente te Archangel aan de Directeuren
van Moscovische Handel te Amsterdam dd. 6/17-6-1740.
35 GAAPA 6/103: brieven van de kerkeraad te Archangel aan de Directeuren van de Moscovische Handel
te Amsterdam, dd. 6/17-7-1744, 11-1-1745, 31-3-1749.
36 GAAPA 6/103: brieven van de kerkeraad te Archangel aan de Directeuren van de Moscovische Handel
te Amsterdam, dd. 16/27-3-1733,1/12-3-1734.
37 GAAPA 6/103, brief van de kerkeraad te Archangel aan de predikanten in het Gereformeerd
Ministerium te Amsterdam, dd. 31-3-1749.
38 GAAPA 6/103: brieven van de kerkeraad te Archangel aan de Directeuren van de Moscovische Handel
te Amsterdam dd. 16/27-3-1733, 1/12-3-1734, 2/13-4-1736, 10/21-2-1737, 3/14-3-1738.
39 GAAPA 6/103: brieven van de kerkeraad te Archangel aan de Directeuren van de Moscovische Handel
te Amsterdam, dd. 6/17-7-1744, 11-1-1745, 31-3-1749.
40 GAAPA 6/103: bijlage dd. 27-5-1740 bij brief van de kerkgemeente te Archangel aan de Directeuren
van de Moscovische Handel te Amsterdam d.d. 6/17-6-1740.
41 GAAPA 6/103: bijlage dd. 27-5-1740 bij brief vande kerkgemeente te Archangel aan de Directeuren
van de Moscovische Handel te Amsterdam d.d. 6/17-6-1740.
42 GAAPA 6/103: brieven van de kerkeraad te Archangel aan de Directeuren van de Moscovische Handel
te Amsterdam, dd. 1/12-3-1734,2/13-4-1736, 10/21-2-1737,3/14-3-1738; brieven van de kerkgemeente
te Archangel aan de Directeuren van de Moscovische Handel te Amsterdam, dd. 6/17-6-1740, 6/17-7-
1744, 11-1-1745.


 


Afstand van Holland tot Archangel per schip is 4000 zeemijl (7410 km),
met een reistijd van ca 4 weken
(gem. snelheid bij dag en nacht varen: 6 knopen/uur, ofwel 11 km/u)


Voor bijzonderheden over de hierboven vermelde personen:

zie verder >>


Links

 

 

EINDRULE

top back home

 

 

^