De naam De Groot

Er zijn vele families De Groot in Nederland. Sommigen kozen die naam toen in 1811 door de Fransen verplicht werd gesteld een achternaam te hebben.

In een aantal gebieden van Europa was een vaste achternaam al eerder verplicht. Zo voerde koning Christian IV van Denemarken, en tevens  hertog van Sleeswijk-Holstein, in 1771, blijvende vaste familienamen in.

Voordat er vaste achternamen bestonden, werden vaak patroniemen gebruikt als onderscheiding. Zo'n patroniem verwees naar de voornaam van de vader en was daardoor voor iedere generatie anders (bijv: vader Pieter Jansen met zoon: Jan Pieters(en) en kleinzoon Piet Jansen).

Maar in Nederland was ook vóór die tijd de achternaam De Groot bekend.

Onze voorouders met de naam De Groot

Omstreeks 1753 nam onze familie de achternaam Jacobs de Groot aan of kreeg deze toebedeeld. In 1727, 1729 en 1731 werd nog alleen de achternaam Jacobs(en) gevoerd. Dit oorspronkelijk patroniem werd reeds vóór 1753 als vaste achternaam gebruikt, want de zonen van onze oervader Berend Jacob(sen) hadden als achternaam Jacobs en niet Berends. Bij het huwelijk van Jacob op het eiland Juist, werd zijn overleden vader aangeduid als Bernd Jacobs.

De eerste vermelding van de achternaam Jacobs de Groot is op 20 januari 1753 bij het huwelijk van Jacob Jacobs de Groot met Stientje Janssen. Die naam werd opgetekend in het kerkregister ("Kirchenbuch") van de Lutherse Kerk op het Waddeneiland Juist. En in 1755 bij de doop van de eerste zoon van Johan Jacobs de Groot en Haatje Onnen (tevens de datum van hun huwelijk).

In 1755 komen we hun achternamen niet alleen tegen in de kerkregisters en het Sonttolregister, maar ook in het burgerboek van Dokkum. Dat wil zeggen in 1755 bij Jacob en in 1760 bij Johan. Het lijkt erop (Sonttolregisters), dat vóór 1760 Johan ook andere bijgevoegde achternamen had: resp. Arents, Fischer.

JACOBS DE GROOT - JACOBS DE KLEINE

Misschien is de toevoeging De Groot aangebracht tijdens hun verblijf op Juist. Want op Juist woonde ook een andere schipper met dezelfde naam Jacob Jacobs. Als enige van zijn broers kreeg hij de toevoeging De Kleine. Het zou heel goed mogelijk kunnen zijn dat beide schippers tegelijkertijd een tweede achternaam toebedeeld kregen om hen van elkaar te kunnen onderscheiden. Mogelijk stond dit op een officiële akte, opgesteld door de kerk, de bank voor een lening voor hun schepen, of door de notaris voor de verkoop van parten (aandelen) in hun schepen. Ook is het mogelijk dat zo'n officiëel papier een vergunning was voor het varen op zee (zeebrief) of een contract met kooplieden voor wie ze handelswaren vervoerden.

Hoewel Jacob Jacobs de Kleine de enige van zijn familie was met die achternaam, kreeg de broer van Jacob, Jan/Johan Jacobs eveneens de achternaam De Groot (1755).

Verder was er op het eiland nóg een schipper met de achternaam De Groot. Dat was Hilrich Onnen de Groot (1718-1768, zoon van Hilrich Onnen en Haaske Arends). Hij had deze achternaam als enige van zijn familie. Misschien nodig ter onderscheiding van een andere schipper op Juist met dezelfde naam, Hilrich Onnen (1685-1771, zoon van Onne Janssen en Hiemke Onnen). Verder was er op het eiland nog een Ulrich Onken (1711-1789, schipper en zoon van Onke Ulrichs en Hockje Hilrichs), die soms ook als Hilrich Onken of Hilrich Onnen werd genoteerd. Een andere Hilrich Onnen, ook schipper, kreeg als enige de vaste achternaam Onnen de Koe (1747-1825).

De naam Hilrich Onnen de Groot komen we vaak tegen in combinatie met die van de broers Jacob en Jan Jacobs de Groot. Hilrich was geen bloedverwant, maar aangetrouwd, hij was een neef van hun respectievelijke vrouwen Stientje en Haatje.

De eerste ons bekende voorouders zijn Berend Jacobs(en) en Engel Elhard uit Altona (Hamburg, Duitsland).
Zij hebben twee zonen: Jacob Jacobs de Groot, geboren in 1727 te Övelgönne (Altona - Hamburg) en Johan (Jan) Jacobs de Groot (geboren in 1729 te Övelgönne), beiden gedoopt in Ottensen (Altona – Hamburg).

Jacob en Jan waren schippers. Zij zijn beiden getrouwd met een vrouw van het Waddeneiland Juist (Oostfriesland, in de tegenwoordige Bondsrepubliek Duitsland). Jacob Jacobs de Groot met Stientje Janssen en Jan Jacobs de Groot met Haatje Onnen, een nicht van Stientje Janssen.  

Beide echtparen hadden onder meer een zoon Berend Jacobs en een dochter Engel, vernoemd naar de grootouders Berend en Engel. Van de dochters zijn geen nakomelingen bekend. De Berend Jacobs de Groot van het echtpaar Jan Jacobs en Haatje trouwde met Lücke Gerrelts en is na de dood van zijn vrouw met zijn twee/drie dochters naar Holland vertrokken (1825).

De Berend Jacobs de Groot van het echtpaar Jacob en Stientje, trouwde met Rena Mos. Alleen via hen loopt de lijn van huidige afstammelingen met de achternaam De Groot. Hierbij zijn 4 takken te onderscheiden.

JACOBS DE GROOT - DE GROOT

Toen na de Franse tijd (1815) Berend Jacobs de Groot met zijn gezin van het waddeneiland Juist naar Holland vertrok is bij zijn kinderen in deze dubbele achternaam het deel "Jacobs" verdwenen. Blijkbaar werd bij de burgerlijke stand in Nederland gedacht dat "Jacobs" een patroniem was: Berend, zoon van Jacob de Groot.

Eerste, tweede, derde en vierde tak

Er zijn nu nog afstammelingen van onze oervoorvader Berend Jacobs te vinden met de achternaam De Groot. We kunnen daarbij 4 takken onderscheiden, die alle vier ontspruiten aan het gezin Berend Jacobs de Groot en Rena Mos. Het echtpaar kreeg negen kinderen, waarvan de eerste vier op het eiland Juist zijn geboren.

• Hun tweede zoon, Egbert Johannes de Groot, trouwde met de weduwe Aaltje Schonewagen uit Hoorn.  Aanvankelijk ook een schippersfamilie, maar zij zijn later voorgoed aan wal gegaan. Egbert vestigde zich als winkelier in Amsterdam. Hun nakomelingen vormen de eerste tak (waarvan Peter en Ronald deel uit maken).
  
  
• Hun derde zoon, Barend de Groot, trouwde met Pietertje Zaaghoorn. Hij was schipper. Hun nakomelingen vormen de tweede tak. Corrie de Groot heeft zich onlangs (2014) gemeld als nakomeling van deze tak.
  
  
• Hun vierde zoon, Mattheus de Groot, trouwde met Johanna Smit. Hij was schipper en zijn zonen werden dat ook. Hun nakomelingen vormen de derde tak. Hannelore de Groot, stammend uit deze tak, heeft ons van aanvullende gegevens voorzien.
  
  
• De jongste zoon van Berend en Rena, Johannes de Groot, trouwde met Gesina de Jong. Johannes is tot zijn dood schipper gebleven. De nakomelingen van hen vormen de vierde tak.
  Een aantal gegevens over die tak heeft Ronald uit de website van Tim Kroonemans gehaald, zie: http://www.timkrooneman.nl